Camellia sinensis
łac. Kamelia chińska – herbata chińska
Roślina z rodziny herbatowatych. Nazwa systematyczna pochodzi od nazwiska George’a Kamela, jezuity na misji na Filipinach, na którego to cześć Karol Linneusz potocznie nazwał całą rodzinę; pierwotnie i dawniej – thea sinesis – dosł. herbata chińska.
Wyjątkowa roślina. Według legendy za osobę, która odkryła herbatę uznaje się Cesarza Shennonga (神農 – boski rolnik) około 2737 r. p. n. e.. Siedzący pod drzewem Imperator miał bowiem pić gorącą wodę, do której to miał wpaść liść z rozpościerającego się nad nim drzewka. Woda zmieniła kolor i smak a władce zaskoczył intensywny smak i pobudzenia jakiego doznał. Inna legenda wspomina mnicha Bodhidhrama, Założyciela buddyzmu Chan (dynastia Tang, ok. 618 r.), medytującego dziewięć lat pod murem. Niespodziewanie Mnich miał zasnąć, a gdy obudził się był zniesmaczony swoją słabością i odciął swoje powieki. W miejscu, w którym spadły, miał wyrosnąć herbaciany krzew.
W obrębie tego gatunku wyróżnia się cztery odmiany:
-
sinensis
-
assamica
-
pubilimba
-
dehungensis
Podobnie, jak u innych roślin uprawnych, każdy kraj lub region charakteryzuje inny kultywar (łac. cultivar ; cultus = uprawny, varietas = odmiana). Rośliny te uprawia się głównie w Azji Południowo- wschodniej oraz Południowej. W Chinach: Fujian, Zhejiang, Anhui, Tajwan i Yunnan; Indiach Assam, Darjeeling i Sri Lanka; oraz Japonia.
Herbatę uprawia się też w bardziej niebywałych krajach jak RPA, Etiopia, Uganda, Kenia, Gruzja czy nawet w regionach chłodnych jak Szkocja.
Spekuluje się, że te występujące w północnych Indiach mogą być krzyżówką genetyczną gatunku sinesis oraz bliskich jej kuzynów m. in. C. taliensis oraz C. pubicosta. Podobnie, jak kawowiec, krzew herbaciany może występować jako spontaniczny poliploid, choć gatunek główny wykazuje mmonoploidalność.
Co wykorzystujemy?
Głównym składnikiem suszu herbacianego są młode liście (Pekoe). Wsród typów herbat można znaleść również takie zrobione ze starszych, większych liści (Souchong), z samych herbacianych łodyżek lub wyłącznie liści bez ich unerwienia (Matcha). Najlepsze z nich są zbierane i zwijane ręcznie. Każdy region słynie ze swojego typu obróbki liści herbacianych oraz charakteryzowany będzie przez szczególne aspekty smakowe.
...powiedzieć, że każda „czarna” smakuje jak „czarna” i koniec tematu, to mówienie, że wszystkie pierogi są takie same albo wino to wino i kropka. To wierzchołek góry lodowej…
I wiele innych
Ten japoński, jest z pewnych względów połączeniem styli herbacianych i konkretnych herbat, ponieważ Bancha to nic innego, jak Sencha z późniejszych zbiorów, a Genmaicha to Sencha z prażonym ryżem.
Pozostałe regiony uprawiające krzewy herbaciane stosują w założeniu system chiński, głównie opierając się na hóngchá – herbacie czerwonej, u nas znanej jako czarnej.
Ile jest więc typów herbat?
Odpowiedź nie jest jednoznaczna. Zależy od pochodzenia.
Chińskie tradycja zakłada sześć styli herbacianych:
-
Zielona – 綠茶 [lǜchá]
-
Biała – 白茶 [báichá]
-
Turkusowa – 青茶 [qīngchá]; znana jako 烏龍[wūlóng chá] czarny smok
-
Czerwona – 紅茶 [hóngchá],
-
Czarna – 黑茶 [hēichá]
-
Żółta – 黄茶 [huángchá] – ta jest zaliczana do zielonych, jednak proces nie został poznany w pełni z powodu jego wymarcia
Jeśli tak patrzeć na herbaty japońskie, to będziemy wyróżniać np.:
-
Sencha
-
Kukicha
-
Hojicha
-
Kombucha
Jednak Japończycy podeszli do tej rośliny inaczej. Rozkochali się w jej zielonej wersji; zatem możemy wyróżnić również:
-
Bancha
-
Tencha
-
Gyokuro
-
Genmaicha
-
Matcha
-
Ryokucha
-
Aracha
-
Kabusencha
-
...
Czy jest coś takiego, jak Specialty w herbacie?
Oczywiście!... Choć jest to bardziej skomplikowane.
Ponieważ nie ma jednej skali i systemu dla herbaty. Trzy systemy są obecnie używane: chiński, japoński i brytyjski.
W chińskim i japońskim sama nazwa bywa wyznacznikiem jakości. Często dla łatwości w określeniu przy eksporcie dodaje się przedrostki i przyrostki takie jak: Superior, Upper, Imperial, Premium, w Japonii Saemidori (nazwa kultywaru, jak gesha) lub nazwy farny/regionu produkcji.
System brytyjski jest bardziej szufladkowy. Opiera się na rozmiarach liści, ich występowaniu na krzewie oraz porze zbioru. Klasyfikujemy tu takie wybitności, jak region Dardżyling
Podzielić go można na cztery kategorie: Całe liście, Łamane, Krojone oraz Pył (Whole/Broken/Fannings/Dust).
Wykorzystywana tu „jednostka” pekoe ma niepewne pochodzenie. Zakłada się, żeoznacza białe włoski znajdujące się na młodych liściach herbacianych. Kolejne litery oznaczają które liście wykorzystuje się do produkcji oraz jaką jakością będą one opisywane. Dodatkowo po skrócie mogą znaleść się oznaczenia specyfikacji pochdzenia oraz daty zbioru 1, 2, 3:
W środowisku herbacianym istnieje humorystyczne rozwinięcie jednego ze skrótów wysokiej klasy suszu:
FTGFOP
Finest tippy Golden Flowery Orange Pekoe
Far too good for ordinary people
Oznaczenia liści
S – Souchong
PS – Pekoe Souchong
P – Pekoe
OP – Orange Pekoe
FOP – Flowery Orange Pekoe
Oznaczenia Kategorii
F – Fannings
D – Dust
B(T) – Broken (Tea)
Oznaczenia jakości szczególnej
GFOP – Golden
TGFOP – Tippy
FTGFOP – Finest
SFTGFOP – Super
Musc. – Muscat
(słodycz wina muscato)
Cl. – Klon
Ch. – Warietal chiński
Ex. Spl. – Wyjątkowo specjalny
FD – Fine dust
FF/1 – First flush – pierwszy zbiór
SF/2 – Second Flush – drugi zbiór
Jaka by nie była, herbatą powinniśmy się cieszyć i smakować.
By spróbować tej dobrej, poprawnie zaparzonej, można udać się do dobrej herbaciarni. Tam mistrz herbaciany dobierze odpowiednie parzenie do konkretnych liści abyśmy mogli z rozkoszą smakować niesamowity bukiet smaków